به نقل از «الف»

مریم میرزاخانی؛ نابغه‌ای برای در هم کوبیدن کلیشه‌ها

تاریخ انتشار: ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۸۹۸۰۶۰

ایسنا نوشت: هنوز هم برخی معتقدند تحصیل در رشته ریاضی برای یک دختر مناسب نیست و برای توجیه عقیده‌ خود، دست به دامان تفاوت‌های زیستی میان زنان و مردان می‌شوند. آن‌ها برای ادعای خود عموما به آمار و ارقام جوایز علمی جهانی مراجعه می‌کنند. جوایزی که عمر آن‌ها به ۲۰۰ سال هم نمی‌رسد؛ در حالی که زنان بسیاری در طول تاریخ با این کلیشه جنگیده‌اند و عملکردشان خط بطلانی بر گزاره‌های نفی توانایی زنان در ریاضیات است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حضور زنان در عرصه ریاضیات قدمتی طولانی دارد. از هیپاتیا، ریاضیدان زن یونانی که حدود ۱۵۰۰ سال پیش زندگی می‌کرده است تا ایدا لاولیس ریاضیدان و برنامه‌ساز قرن ۱۹ انگلستان. زنان ایرانی هم از قرن‌ها پیش دستی در دنیای ریاضیات داشته‌اند. از منجمه نیشابوری، ریاضیدان قرن هفتم هجری قمری تا فریده فیروزبخت که با مبحث حدس فیروزبخت در نظریه اعداد معروف شده بود. اما شاید نام هیچ ریاضیدان زن ایرانی‌ای در جهان به اندازه "مریم میرزاخانی" مطرح نشده است.

مریم میرزاخانی، در سال ۱۳۵۶ در ایران به دنیا آمد و در دو سال متوالی مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی را به دست آورد. او مدرک لیسانس خود را در رشته ریاضی از دانشگاه صنعتی شریف گرفت و به طور مستقیم در مقطع دکتری از دانشگاه هاروارد پذیرفته شد. او در سال ۲۰۱۴ برنده مدال فیلدز شد تا اولین زنی باشد که این مدال را به دست می‌آورد.

در پایگاه کالچرس درباره ماجرای علاقه‌مند شدن میرزاخانی به ریاضیات نوشته شده است: معلمان و دوستان زیادی در قرارگیری وی در مسیر ریاضیات نقش داشته‌اند. یک سال در امتحان ریاضیات دبیرستان به طرز عجیبی نمره پایینی گرفت، زیرا معلمش به مهارت‌های او در ریاضیات اعتقاد نداشت. مریم به شدت دلسرد شد و این موضوع باعث شد تا به تحقیق بپردازد تا ببیند آیا واقعا ریاضیات جوابگوی اشتیاق و تلاش وی خواهد بود یا خیر. خوشبختانه معلم ریاضی بعدی مریم موجب دلگرمی وی شد. مریم در همان مدرسه با رؤیا بهشتی آشنا شد و این آشنایی موجب افزایش علاقه آنان به ریاضیات شد. مرحومه مریم میرزاخانی و بهشتی هر دو از ریاضیدانان برجسته دنیا هستند.

دکتر زهرا گویا، استاد ریاضی دانشگاه شهید بهشتی درباره مریم میرزاخانی می‌گوید: مریم میرزاخانی تنها یک هیاهو و بزرگ‌نمایی زودگذر نبود، نسل آینده باید بداند که زمین ایران حاصل‌خیز است، چرا که فرهنگ غنی آن برای جویندگی علم، هیچ مرزی از جمله مرز جنسیتی را به رسمیت نمی‌شناسد، مگر رعایت اخلاق علمی.

شاید هوش و ذکاوت سرشار میرزاخانی در ریاضیات نبود که او را این چنین پرآوازه کرد. ویژگی‌های شخصیتی مریم میرزاخانی هم او را از بقیه متمایز می‌کرد. همکاران مریم میرزاخانی درباره وی می‌گویند: «میرزاخانی در مواجهه با مشکلات بلندپرواز، متعهد و نترس بود و همیشه برای حل مسایل ریاضی به جای انتخاب سهل‌الوصول‌ترین راه، وارد چالش با آنان می‌شد.»

این ریاضیدان برجسته ایرانی فقط به ریاضیات علاقه‌مند نبود. مریم میرزاخانی در یکی از معدود مصاحبه‌های خود گفته است در کودکی قصد ریاضیدان شدن نداشته و به عنوان یک کودک علاقه وافری به خواندن کتاب و نوشتن داستان داشته و تصور می‌کرده روزی نویسنده خواهد شد؛ اما پس از مواجهه با مسائلی دلسردکننده در زمینه ادبیات در مقطع راهنمایی، سرانجام اشتیاق به ریاضیات را در خود کشف کرد و خود را به بهترین شکل در این زمینه اثبات کرد.

دکتر امیر جعفری، استاد ریاضی دانشگاه صنعتی شریف در همین باره می‌گوید: علاقه مریم از کودکی به ادبیات باعث شد ریاضی را با توجه به مولفه‌های ادبیات و داستان توسعه دهد. غیر از هوش سرشار و پشتکار مثال زدنی قدرت تخیل مریم موجب موفقیت او شد، تخیل در پیشرفت علم بسیار موثر است. زیرا دانش محدود و تخیل بدون محدودیت است.

یاد مریم میرزاخانی زنده است

آکادمی ملی علوم آمریکا به پاس تلاش‌ها و دستاوردهای مریم میرزاخانی جایزه‌ای را به نام وی مزین کرده است که هر ساله به کمک‌ها و پیشرفت‌های استثنایی در علم ریاضی تعلق می‌گیرد. نهاد زنان سازمان ملل متحد نیز نام میرزاخانی را در شمار هفت زنی که دنیا را تغییر دادند، قرار داد. این نهاد معتقد است فعالیت شگفت‌انگیز میرزاخانی در علم، راه را برای بسیاری از ریاضیدانان زن جهان هموار کرد.

در ایران نیز، خانواده‌ مریم میرزاخانی در مراسم بزرگداشتی که برای وی در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شده بود، خبر از تاسیس بنیاد نیکوکاری به نام وی دادند.

به گفته دکتر علینقی مشایخی، عضو هیئت ‌علمی دانشگاه صنعتی شریف بنیاد نیکوکاری مریم میرزاخانی با هدف شناسایی استعدادها و حمایت‌های مادی و معنوی از آنها تاسیس می‌شود و همچنین بستر رشد و تحول را برای نخبگان فراهم می‌کند.

اخیرا مستندی با عنوان "Secrets of the Surface" درباره زندگی و کارهای مریم میرزاخانی به کارگردانی George Csicsery ساخته شده است. بنا بر اعلام انجمن ریاضی در این مستند با دکتر سیاوش شهشهانی، دکتر امیدعلی کرمزاده، دکتر علی رجالی، دکتر یحیی تابش، دکتر وفا، دکتر عبادالله محمودیان، دکتر رؤیا بهشتی، "کورتیس مک مول" استاد راهنمای میرزاخانی، "یان واندراک" همسر مریم میرزاخانی، "الکس اسکین" و دکتر محمدی از همکاران مریم در حل مسأله چوپ جادویی، دکتر امید نقشینه ارجمند، بسیاری از  هم دانشگاهی‌های مریم در دانشگاه شریف، معلمان و دوستان مریم در دبیرستان فرزانگان تهران و شمار زیادی از ریاضیدانان معروف دنیا گفت‌وگو شده است.

میرزاخانی در سال ۱۳۹۶ در حالی که چهل ساله بود، بر اثر ابتلا به سرطان درگذشت، اما پایان زندگی وی، قطعا پایان راهی که در علم بنیان نهاد و الهام‌بخشی او نخواهد بود.

منبع: الف

کلیدواژه: دانشگاه صنعتی شریف مریم میرزاخانی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۸۹۸۰۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سفری به دنیای توپولوژی

ایسنا/خراسان رضوی کتاب An Adventure in the Realm of Topology (سفری به دنیای توپولوژی) به قلم دکتر محمد صال مصلحیان، استاد گروه ریاضی محض دانشگاه فردوسی مشهد تالیف و چندی پیش توسط انتشارات Element با حمایت وزارت علوم کرواسی و به زبان انگلیسی چاپ شده است.

نویسنده کتاب می‌گوید ایده اصلی تالیف آن زمانی در ذهنش شکل گرفت که متوجه شد تعدادی از دانشجویانش که در کلاس‌های مقطع کارشناسی رشته ریاضی شرکت می‌کردند، آن شهود و درک عمیق مفاهیم اولیه ریاضی که از آنها انتظار می‌رفت را نداشتند. این موضوع وی را به این ایده سوق داد که کتابی بنویسد که محتوای آن مناسب برای گروه‌های سنی و سطوح تحصیلی مختلف باشد تا بتواند به آن‌ها در فهم بهتر مفاهیم اساسی توپولوژی به عنوان یکی از شاخه‌های مهم ریاضی کمک کند.

مصلحیان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه این کتاب برای دانش‌آموزان و دانشجویان تمام رشته‌ها نوشته شده است، اظهار کرد: تمام علاقه‌مندان از نوجوانان ۱۳ ساله گرفته تا افراد با سنین بالاتر می‌توانند این کتاب را بخوانند و متوجه شوند. این کتاب در بهار امسال منتشر شد و در MathSciNet انجمن ریاضی آمریکا و نیز ZbMATH انجمن ریاضی اروپا نمایه شده است.

وی افزود: از حدود ۱۵ سال پیش ایده تالیف چنین کتابی به ذهنم خطور کرد. در ابتدا تصمیم داشتم آن را برای کودکان بنویسم، چنانکه به دو فرزند خودم آموزش داده بودم. حتی نوشتن را هم با همین هدف آغاز کردم، کما اینکه در صفحات نخست کتاب به توضیح مفاهیمی چون پاره‌خط، مستطیل و خطوط موازی پرداخته شده که همگی در دبستان تدریس می‌شوند، اما رفته‌رفته آنقدر تنوع و پیچیدگی مطالب بالا رفت که عملا به کتابی برای دانش‌آموزان دبیرستانی و دانشجویان سال‌های اول دانشگاه تبدیل شد.

رئیس انجمن ریاضی ایران با بیان اینکه تصویر روی جلد این کتاب با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی طراحی شده است، عنوان کرد: هدف از طراحی این شکل این بوده که به زبان ساده بگوییم توپولوژی در مورد چه چیزی صحبت می‌کند. از نظر توپولوژی، «فنجان» و «دونات» هر دو یکی هستند، زیرا اگر آنها از خمیر بازی درست شده باشند، می‌توان با فشردن و کشیدن یکی، آن را به دیگری تبدیل کرد.اما یک «دونات» را نمی‌توان به «توپ تنیس» تبدیل کرد زیرا دونات یک حفره دارد، اما توپ حفره ندارد.

مصلحیان با بیان اینکه توپولوژی شاخه‌ای از هندسه و معروف به «هندسه بدون اندازه» است که به کیفیت اشکال و اجسام می‌پردازد، ادامه داد: در این جا ما با مفاهیمی همچون زاویه، مساحت، حجم و... سر و کار نداریم، بلکه در مورد این صحبت می‌کنیم که چگونه می‌توان بدون بریدن و چسباندن، یک شکل یا جسم را فقط با کشیدن، فشردن و تاب دادن به شکل یا جسم دیگری تبدیل کرد. اگر بتوان شکلی را این گونه به شکل دیگری تبدیل کرد، این دو شکل را «همسان‌ریخت» می‌گوییم. مثلا دایره، مثلث و مربع همسان‌ریخت اند، زیرا اگر با یک نخ، یک مثلث روی سطح میز بسازیم، می‌توانیم آن را تغییر شکل داده و به مربع و دایره تبدیل کنیم. در حقیقت در توپولوژی به دنبال مطالعه خواصی هستیم که تحت همسان‌ریختی‌ها پایدار می‌مانند.

وی با بیان اینکه این کتاب دارای فعالیت‌های متنوع است که در سه سطح آسان، متوسط و پیچیده آورده شده‌اند، گفت: همچنین بخش‌های متنوع کتاب نیز در سه دسته آسان، متوسط و پیچیده قرار می‌گیرند و درجه سختی هر فصل با نمادی مخصوص در ابتدای آن نشان داده شده است. به علاوه، این کتاب حدود ۱۵۰ صفحه‌ای بیش از ۲۰۰ شکل رنگی دارد که باعث می‌شود مفاهیم ریاضی توسط خواننده بهتر درک شوند.

دکتر محمد صال مصلحیان، رئیس انجمن ریاضی ایران

عضو فرهنگستان علوم کشور با اشاره به کاربردهای توپولوژی در سیستم‌های GPS برای یافتن کوتاه‌ترین مسیرها، درمعماری و طراحی ساختمان‌ها و درک ساختار DNA، افزود: در ابتدای کتاب، راهنمایی‌هایی خطاب به معلمین برای آموزش مطالب آورده شده و یکی از مهمترین موضوعاتی که مورد تاکید قرار گرفته، این است که معلمین عزیز مفاهیم ریاضی را با مثال‌های ساده و جذاب و متناسب با سن فراگیران آموزش دهند، ریاضیات را به زندگی روزمره ارتباط دهند، فناوری‌های روز را در آموزش به خدمت بگیرند، دانش‌آموزان را در فرایند یادگیری شرکت دهند، پروژه‌های گروهی به محصلین ارائه دهند، دستاوردهای آنها را ارج نهند و علاقه آنها را به کشف ایده‌های پیچیده برانگیزند.

مصلحیان با بیان اینکه فضای چهاربعدی، نظریه گره‌ها، و فرکتال‌ها از جمله مباحث دیگر این کتاب است، اضافه کرد: یکی از نکات جالب در مورد این کتاب که آن را از سایر کتاب‌های ریاضی متمایز می‌کند، این است که هیچ قضیه و اثباتی در آن آورده نشده است که نشان می‌دهد این کتاب می‌تواند توسط تمام افراد با هر میزانی از دانش ریاضی مورد استفاده قرار گیرد.

عضو هیات علمی گروه ریاضی محض دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: وقتی دروس آنالیز و توپولوژی را به دانشجویانم تدریس می‌کردم، متوجه شدم که درک مفاهیم این دروس برایشان مشکل است، لذا سعی کردم با رسم اشکال ساده بر تخته‌سیاه، مفاهیم پیچیده را تدریس کنم. وقتی نتیجه مثبت این کار را در یادگیری دانشجویان دیدم، تصمیم گرفتم همین روش را در قالب یک کتاب در دسترس عموم قرار دهم. به علاوه، چون سال‌ها در کلاس‌های ضمن خدمت به معلمین تدریس می‌کردم، احساس کردم معلمین هم نیاز دارند که یاد بگیرند چگونه می‌توانند مفاهیم پیچیده را با استفاده از اشکال تدریس کنند.

گره

رئیس انجمن ریاضی ایران درباره دلایل تالیف این کتاب به زبان انگلیسی عنوان کرد: متاسفانه در کشور ما اکثر دانش‌آموزان به قدری درگیر کنکور و شیوه‌های تست‌زنی هستند که نمی‌توانند به یادگیری دقیق ریاضیات و گسترش دانش عمومی خود بپردازند. بعضی از معلمین نیز نسبت به تعمیق تفکر ریاضی دانش‌آموزان حساسیت لازم را نشان نمی‌دهند. خانواده‌ها هم تنها به دنبال این هستند که آموزش به گونه‌ای انجام گیرد که دانش‌آموزان مرحله کنکور را بگذرانند و وارد دانشگاه شوند؛ به امید آنکه در دانشگاه با مفاهیم و روش‌های علمی آشنایی یابند که متاسفانه در عمل، شدنی نیست، زیرا وقتی پایه ریاضی یک فرد ضعیف باشد، در یادگیری دروس دانشگاهی دچار چالش‌های جدی می‌شود. لذا احساس کردم مخاطب فارسی‌زبان کتاب کم است و تصمیم گرفتم کتاب را به زبان انگلیسی تالیف کنم تا علاقه‌مندان در دیگر نقاط جهان نیز بتوانند از آن بهره ببرند.

مصلحیان اظهار کرد: از بین ناشران، انتشارات Element را انتخاب کردم، زیرا عضو تحریریه دو مجله JCR آن هستم و وقتی کتاب را به این ناشر ارسال کردم، با سخاوتمندی اعلام کردند کتاب را چاپ و پی‌دی‌اف آن را به طور رایگان در اختیار همه قرار می‌دهند. لذا تدوین و چاپ این کتاب نه برای مولف و نه برای ناشر هیچ گونه انتفاع مالی نداشته و صرفاً در جهت عمومی‌سازی ریاضیات بوده است. تا کنون بازخوردهای بسیار خوبی را از جامعه ملی و بین‌المللی ریاضیدانان دریافت کرده‌ام که موجب خرسندی است.

علاقه‌مندان می‌توانند جهت دریافت رایگان پی‌دی‌اف کتاب سفری به دنیای توپولوژی، کلیک کنند.

تصویری از صفحات کتاب

انتهای پیام